Programma /

Kritische reflectie: Hoe navigeren we door het surveillancekapitalisme?

Roos Groothuizen

De afgelopen periode heeft de relatie tussen mens en technologie onder druk gezet. We hebben inzichten ontwikkeld over de manier hoe we ons tot technologie verhouden in ons werk, bij het leren en de manier waarop we leven. We zagen een duidelijk scheiding tussen de hallelujah verhalen waarin technologie in een klap hardnekkige knelpunten in ons maatschappelijk leven oplost zoals de dagelijkse files en de bewustwording van de niet-noodzakelijkheid van fysiek reizen tussen huis en werk. Maar ook zagen we een groeiende kansenongelijkheid doordat niet iedereen toegang heeft tot online onderwijs bijvoorbeeld. Nog te weinig klinkt het geluid door dat de technologie die we gebruiken is ontworpen vanuit een waardensysteem dat niet perse uitgaat van een gelijkheidsbeginsel of open democratische, transparante menselijke waarden. Dit jaar is de relatie tussen mens en technologie in een stroomversnelling gebracht. De plotselinge chaos heeft ervoor gezorgd dat er snelle keuzes in het bedrijfsleven, onderwijs en dagelijkse communicatie gemaakt moesten worden. We zagen onder andere een groeiende kansenongelijkheid doordat niet iedereen toegang heeft tot online onderwijs. De strijd om de videocall-dienst heeft voor grote winnaars en verliezers gezorgd. Hulpmiddelen zoals de “corona-app” worden ondanks alle privacy-kritiek toch gepubliceerd. Nog te weinig klinkt het geluid dat de technologie die we gebruiken, ontworpen moet worden vanuit een waardensysteem dat uitgaat van een gelijkheidsbeginsel of open, transparante menselijke waarden. Hoe navigeren we door een kapitalistisch systeem dat in het teken staat van dataverkoop en surveillance? Met het oog op komend studiejaar nemen we in deze sessie de tijd om te reflecteren op de ethische dilemma’s van het online lesgeven. Sta je wel eens stil bij de software en online diensten die je gebruikt, en aan wie je ze aanraadt? Hoe beoordeel je online diensten op hun ethische verantwoordelijkheid? Kunnen we ontsnappen aan de diensten van bijvoorbeeld Facebook (Whatsapp, Instagram), en is dat überhaupt noodzakelijk? In dit interactieve filosofische gesprek staan we onder andere hierbij stil, en leggen we aantal oplossingen onder de loep die door schrijvers en kunstenaars worden aangedragen.